Os fallos do Tribunal de Xustiza que resolven cuestións prexudiciais formuladas en preitos nos que as normas nacionais aplicables deben responder a unha transposición e interpretación apropiadas das normas da Unión reguladoras das materias propias da política social amplifican, sen dúbida, a repercusión do Dereito Social da Unión sobre o Dereito do Traballo de cada un dos Estados membros. Esa amplificación é tanto maior canto máis alto sexa o número dos indicados fallos, principalmente daqueles con orixe en cuestións prexudiciais formuladas polos órganos xurisdicionais do Estado membro de que se trate. No caso de España, a amplificación é superior á que cabe apreciar noutros Estados membros. Isto é así como consecuencia do espectacular aumento das cuestións prexudiciais elevadas polos xuíces e tribunais. Os órganos xurisdicionais españois convertéronse nos máis activos dos Estados membros na formulación de cuestións prexudiciais en asuntos do tipo dos aquí contemplados. Para ser máis exactos, uns poucos xuíces e tribunais fixeron que os órganos xurisdicionais españois sexan os máis activos, dando lugar a un elevado número de fallos do Tribunal de Xustiza sobre un variado conxunto de materias respecto das cales é preciso que a normativa laboral española de aplicación corresponda a unha transposición e interpretación apropiadas das normas a través das cales a Unión exerce as súas competencias de política social.

No período recente a conflitividade acerca do cómputo dos períodos de cotización para o acceso ás prestacións da Seguridade Social respecto das persoas que desenvolven a súa actividade a tempo parcial alcanzou un gran protagonismo, en boa parte pola acción directa do TXUE. Analízanse no presente estudo os pronunciamentos recaídos e a súa incidencia interna.

Os traballadores tamén teñen dereito a que na súa relación laboral se respecte a súa vida privada e se protexan os seus datos persoais. Como se fose unha carreira fronte a unhas tecnoloxías cada vez máis invasivas, a lexislación e, en particular, a xurisprudencia do Tribunal Europeo de Dereitos Humanos e do Tribunal de Xustiza da Unión Europea están a achegar solucións. A lexislación europea, especialmente a partir da aplicación do Regulamento xeral de protección de datos, resulta de gran importancia e así se deduce da aprobación de leis nacionais complementarias. Na aplicación deste marco normativo, integrado por normas europeas e nacionais, os tribunais deben ter en conta esta retroalimentación entre lexislación e xurisprudencia nun ámbito onde se deixa en mans dos xuíces a tarefa de garantir adecuadamente o equilibrio dos dereitos en xogo do traballador e do empregador.

A Directiva 2019/1158/UE supón un respaldo para as políticas de conciliación no ámbito comunitario e busca aliñarse coa evolución social e xurídica que esta cuestión experimentou nos Estados membros. Con apoio na xurisprudencia do TXUE, a norma formula os dereitos de conciliación dende unha perspectiva máis ampla, que engloba tarefas de coidado de fillos, maiores e dependentes. E articula a protección a partir de dous fíos condutores: o fomento da corresponsabilidade nas tarefas de coidado e a articulación de fórmulas de traballo flexible.

Acábase de producir un esperado cambio normativo en materia de conciliación da vida familiar e laboral: no Dereito da Unión, a Directiva 2019/1158, do 20 de xuño, e no ordenamento xurídico laboral español, o Real decreto-lei 6/2019, de 1 marzo. Entre outros, as dúas normas implican cambios na regulación do dereito para solicitar a adaptación e a flexibilización da xornada, que parece traducirse xa nun dereito que debe atender o empresario. Namentres, o TXUE acaba de resolver unha cuestión prexudicial sobre esta materia conforme a normativa recentemente derrogada, polo que é difícil prever o impacto que poida ter.

Dende que no ano 2015 o TX consagrou o concepto de discriminación por asociación, confirmado despois no ano 2017, a nosa lexislación recolleu expresamente o devandito concepto en relación coa discapacidade. Así mesmo, os nosos tribunais tamén se pronunciaron en diversas ocasións sobre a existencia deste tipo de discriminación en supostos non sempre relacionados coa discapacidade ou a etnia. Neste traballo recollemos os principais elementos da doutrina do Tribunal de Xustiza sobre o tema e analizamos o impacto que tivo na nosa xurisprudencia.

O presente artigo pretende profundar, dende unha perspectiva concreta, o tema da garantía de indemnidade, é dicir a protección do traballador fronte ás represalias empresariais derivadas da activación de procedementos de tutela de dereitos fundamentais. No momento no que se analiza o contexto xurídico no que se desenvolve a conexión entre a tutela xudicial efectiva e a garantía de indemnidade, aparece claro que a dimensión propia da tutela antidiscriminatoria (evolucionada, en gran medida, ao amparo do dereito da Unión Europa) funciona como un elemento central de matización e definición. Nese sentido, o estudo das sentenzas do Tribunal de Xustiza da Unión Europea, especialmente do Asunto Coote (1998) e do Asunto Hakelbrecht e outros (2019), pode proporcionar unha lectura interpretativa da configuración, normativa e xurisprudencial, da garantía de indemnidade nun contexto dun ordenamento xurídico multinivel como o actual. Iso levará a formular, para concluír, unha serie de propostas para a súa futura e posible regulación á marxe ou fóra do exclusivo espazo xurisprudencial, entendido como o espazo natural no que se desenvolveu de maneira preponderante no noso ordenamento xurídic.

Crónica xurisprudencial correspondente ao 1º semestre de 2019.

Crónica xurisprudencial 1º semestre 2019

Crónica xurisprudencial correspondeente ao 1º semestre 2019

Recensión do libro: Lecturas sobre el derecho a la negociación colectiva laboral, de Javier Gárate Castro, Cinca, 2019.

Terceiro trimestre de 2019